Rượu nếp than hay còn có cái tên khác: “rượu nếp cẩm” là một đồ uống quen thuộc của người dân Tây Bắc nói chung và người Lai Châu nói riêng. Đây là loại rượu độc đáo không cần chưng cất mà chỉ ủ. Bên cạnh đó rượu nếp than còn là bài thuốc chữa bệnh, giúp tăng cường sức đề kháng và làm đẹp da.



Rượu nếp than được làm từ gạo nếp than. Một loại gạo có giá trị dinh dưỡng cao, rất giàu chất xơ và các hoạt chất chống lão hóa và hạn chế sự phát triển tế bào gây ung thư. Để làm được rượu nếp than này trước hết là phải chọn men và gạo nếp than, bởi công đoạn này tạo hương vị riêng cho rượu. Gạo chọn hạt tròn, căng đều, có màu tím đậm. Khi chọn men làm rượu tuyệt đối không sử dụng men tàu vì khi ăn (uống) sẽ dẫn đến tình trạng nhức đầu, ngộ độc… Có thể chọn mua loại men gạo được làm thủ công từ bột gạo cộng với nhiều vị thuốc bắc hoặc men được lấy từ các loại cây rừng hay còn gọi là men lá.


Sau khi sàng sảy sạch sẽ ta đem ngâm trong nước lã chừng 10-12 tiếng mới đem lên đồ. Khi đã đồ xong, cho cơm ra nia hoặc mâm, dùng đũa tản đều ra để nguội và cho men lá vào trộn rồi ủ. Ủ chừng 2, 3 ngày chúng ta có thể dùng được món cơm rượu nếp than, ăn có vị ngọt và the của rượu. Cơm rượu trộn với sữa chua không còn gì tuyệt hơn, tốt cho tiêu hóa, đẹp da, bổ máu. Người suy nhược do hậu sản cách ngày ăn một lòng đỏ trứng đánh với cốt rượu sẽ rất tốt cho sức khỏe.


Người xưa có câu “rượu cẩm hạ thổ bách nhật” tức là cơm rượu nếp than cho vào chum sành hoặc hũ thủy tinh đổ thêm một lít rượu nếp thường, có thể bịt kín bằng ni lông hoặc lá chuối khô và được hạ thổ tại chỗ giọt gianh để thường xuyên thấm được những giọt sương, mưa đúng 100 ngày. Sau đó đào lên, dùng khăn sạch tách phần nước và phần bã. Rượu nếp than đạt yêu cầu vừa sánh vừa óng tím, có mùi thơm nồng. Loại rượu độc đáo phù hợp với mọi giới tính đặc biệt đối với những người tiêu hóa kém hoặc chán ăn nên uống mỗi lần một chén nhỏ, ngày hai lần trước bữa ăn.


Du khách đến Lai Châu không chỉ đắm mình trong cảnh sắc hùng vĩ, phong tục độc đáo, lễ hội đặc sắc, ẩm thực phong phú mà còn có thể mang về những món quà độc đáo như rượu nếp than.