1. Thành phố cổ xưa Derinkuyu

Nói đến sự phức tạp và tuyệt đẹp trong kiến trúc, chúng ta phải nói đến thành phố cổ xưa Derinkuyu.

Có chiều dài khoảng 60 mét nằm dưới vùng đất Cappadocia của Thổ Nhĩ Kỳ, mê cung này chứa được 20.000 công dân – bao gồm nhà ở, xưởng rượu và trường học.

Cappadocia nằm trong vùng đất đá macma mềm nên có khả năng người dân ở đây đã đào những cái hang ngầm làm nơi cư trú ngay từ năm 700 trước Công nguyên.
[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media2.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/12015072723521642.jpg[/IMG]
Sơ đồ thành phố dưới lòng đất gồm 5 tầng, cuối mỗi tầng là một nhà thờ. (Ảnh: Supplied)[/center]

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/220150727235255.jpg[/IMG]
Một tầng trong thành phố ngầm Derinkuyu. (Ảnh: Supplied)[/center]

2. Mỏ Kimberley, Nam Phi

Con người cũng đã đào được những đường hầm sâu hơn rất nhiều vào lớp vỏ trái đất, tất nhiên là phải mất nhiều công sức hơn. Đầu những năm 1870 đến năm 1914, 50.000 công nhân ở Kimberley, Nam Phi đã sàng lọc 22 triệu tấn đất trong khi đào bới để tìm kiếm kim cương.

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media2.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/32015072723533193.jpg[/IMG]
Mỏ Kimberley, Nam Phi, 1872. (Ảnh: DeBeersGroup.com)[/center]

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/420150727235354.jpg[/IMG]
Ngày nay nó được biết đến với cái tên Big Hole, hầm đào rộng nhất thế giới. Miệng hầm rộng 463 m, sâu 240 m xuống lòng đất. (Ảnh: Richard L.Jones)[/center]

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media2.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/52015072723543271.jpg[/IMG]
Sau khi việc khai thác được hoàn thành thì hố sâu khổng lồ này đã được đổ đầy nước và không khác hồ tự nhiên. (Nguồn ảnh: Wikipedia)[/center]

3. Giếng Woodingdean, Anh

Mặc dù nhỏ hơn so với các hầm đào kể trên, giếng Woodingdean ở gần Brighton, nước Anh lại là vết sẹo nhân tạo sâu nhất cắt ngang vào bề mặt Trái Đất.

Nó sâu 390 mét, bằng với độ cao của tòa tháp Empire State, nhưng rộng chưa đầy một mét.

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/620150727235503.jpg[/IMG]
(Ảnh: Wellmasters)[/center]

4. Khu mỏ TauTona và Mponeng, Nam Phi

Với công nghệ phát triển ngày nay, chúng ta vươn tới được những độ sâu mới. Cùng với máy móc khổng lồ chạy bằng khí nén và điện, hai khu mỏ TauTona và Mponeng ở Nam Phi đã phá vỡ đá, xuống sâu 4 km trong lòng đất. Mất khoảng một giờ để đi thang máy xuống đáy hầm, nơi mà đá xung quanh có nhiệt độ lên tới 59 độ C. Do đó, cần phải có một nhà máy làm lạnh khổng lồ làm mát không khí dưới hầm. Không khí dưới đó nóng hơn bất kỳ nơi nào trên Trái Đất.
[center]
[IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media2.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/72015072723555979.jpg[/IMG]
Nhà máy làm lạnh làm giảm nhiệt độ từ 59 xuống 28 độ C tại khu mỏ Tau Tona. (Ảnh: Mining Technology)[/center]

[center][IMG alt=4 cong trinh nhan tao sau nhat the gioi]http://media.ola88.com/images/72015/tran-tran-thang/820150727235638.jpg[/IMG][/center]

Con người có thể lần theo những dấu vết mong manh về vật chất tối – dạng vật chất huyền bí được cho là góp phần tạo nên khối lượng của vũ trụ. (Ảnh: New York Times)